Koroner Arter Hastalarında Güvenli Fiziksel Egzersiz
Koroner arter hastalarında egzersizin; vücut kompozisyonu iyileştirilmesinde, kas kuvveti ve dengenin arttırılmasında, yaşam süresinin uzatılmasında ve psikolojik durumun iyileştirilmesinde çok olumlu etkileri vardır.
Egzersiz reçetesi, kişinin kalp damar sistemi ile kas iskelet durumuna ve isteklerine özgü olmalıdır. Faydanın ideal düzeyde olması için egzersizin şiddeti, tipi, sıklığı ve süresi titizlikle belirlenmelidir. Bireye özel çizilecek egzersiz programları, günlük yaşam aktiviteleri ve çevre değişiklikleri sayesinde bireylerin sahip olduğu fonksiyonel kapasite korunacak ve geliştirilebilecek en önemlisi yaşam kalitesi yükselecektir.
Egzersiz riskini etkileyen üç ana faktör vardır: Yaş, egzersiz yoğunluğu ve koroner damarların durumu. Eğer hasta 50 yaşın üzerindeyse, yoğun egzersiz programı uygulamak istiyorsa, bilinen koroner damar hastalığı mevcut veya buna ait belirti tarif ediyorsa (egzersiz esnasında göğüste baskı hissi, nefes darlığı, sol kolda uyuşma vs.) bu kişilerin program öncesi egzersiz testleri ile değerlendirilmesi önerilir.
Egzersiz reçetesinin büyük kas gruplarını içeren, süreklilik sağlanabilen ve ritmik olan aerobik egzersizler şeklinde olması önerilmektedir. Yürüyüş, bisiklet ve yüzme kalp hastalarında kullanılan en önemli egzersizlerdendir.
Genel olarak, egzersiz kapasitesi düşük olanlar, düşük şiddet ve süreli, gün içinde birkaç defa uygulanan egzersizden fayda görürken, egzersiz kapasitesi yüksek olanlar haftada en az 5 gün sürekli yapılan egzersizden fayda görürler. Bununla birlikte tercihen haftanın tüm günlerinde aerobik egzersiz önerilmektedir.
Egzersiz şiddeti, bireylerine kendi algılama oranına göre belirlenmelidir. Bireyin kişisel fiziksel uygunluk düzeyini, çevresel şartları ve genel yorgunluk düzeyini dikkate alarak egzersiz anındaki hislerini değerlendirilmesi ile egzersiz şiddeti belirlenir.
Egzersiz programlarında günlük ısınma ve soğuma egzersizleri için ayrılan sürenin dışında aralıklı ya da devamlı toplam 30-60 dakikalık egzersizler önerilmektedir. Bir saatten fazla süren programlarda, egzersizi bırakma sıklığının arttığı bildirildiği için egzersizin devamlılığı açısından egzersiz süresinin çok uzun olmamasına dikkat etmelidir.
Egzersiz yapılırken dikkat edilmesi gerekenler:
- Önce ısınma egzersizleri (10-15 dakika) yapılmalıdır
- Isınma ve soğuma sırasında esneklik (germe) egzersizleri de yapılmalıdır
- Egzersiz yapılırken kalp atım hızı kontrol edilmelidir (Kalp atım hızı sayılarak veya kalp atım hızını gösteren aletler kullanılarak izlenebilir). Egzersizi düşük-orta düzeyde ve en yüksek kalp hızının (220-yaş formülü ile hesaplanır) %40-70’i düzeyinde yapılması önerilir.
- Egzersiz esnasında aşırı kan basıncı yükselmelerinden (sistolik KB için sınır 220 mmHg, diyastolik KB için sınır 110 mmHg olmalı) kaçınılmalıdır.
- Kalp duvarlarında belirgin kalınlaşma olan hastalar aşırı egzersiz yapmaktan kaçınmalıdır.
- Ciddi ve kontrolsüz hipertansiyonu olan hastalar ancak hekim değerlendirmesi ve ilaç tedavisi başlanmasından sonra egzersize başlayabilirler.
- Yapmaktan zevk alınan aktiviteler, grup halinde uygulanmalıdır. Bu, motivasyonu arttıracaktır
- Egzersizlerin sonunda aktivite düzeyi yavaş yavaş azaltılmalıdır (5-10 dakika soğuma)
- Egzersiz sırasında nefes tutulmamalıdır. Egzersiz sırasında nefesi tutmak, kanın kalbe geri dönüşünü azaltır
Egzersiz sırasında aşağıdaki belirtilerden birini hissettiğinizde, hemen egzersizi bırakın ve doktorunuza başvurun:
• Göğüs ağrısı veya rahatsızlık hissi
• Baş dönmesi veya bayılma
• Ciddi nefes alamama hissi
• Düzensiz kalp atımı
• Aşırı yorgunluk
Referans :
Prof. Dr. İstemihan Tengiz
İzmir Üniversitesi Medicalpark Hastanesi
Kardiyoloji Anabilim Dalı
